۱۳۹۰ مهر ۲۰, چهارشنبه

ما خیال پرداز نیستیم








قسمت هایی از صحبت های "اسلاوی ژیژک" فیلسوف اسلوونیایی در جمع اشغال کنندگان وال استریت که به نظرم مهم تر آمد و ترجمه کردم



اسلاوی ژیژک :

آن ها ما را خیال پرداز می نامند. اما خیال پردازانِ واقعی کسانی هستند که فکر می کنند این سیستم می تواند برای مدت نامعلوم به همین شکل ادامه پیدا کند. ما خیال پرداز نیستیم. ما داریم آن ها را از خواب خوش شان که دارد به یک کابوس تبدیل می شود بیدار می کنیم. ما چیزی را نابود نمی کنیم. ما تنها شاهدِ آن هستیم که چه طور سیستم، خودش را نابود می کند. تصویر آشنای کارتون هایمان را به یاد بیاوریم. یک گربه (در کارتون تام و جری) به سر پرتگاه می رسد اما بی حواس به مسیرش ادامه می دهد. بی خیالِ این که زیرش خالی شده است. اما درست آن زمانی که پایین را نگاه می کند و می بیند چیزی زیرش نیست، می اُفتد. این دقیقن همان کاری است که ما داریم این جا انجام می دهیم. ما داریم به سرمایه دارانِ وال استریتی می گوییم آهای! زیر پای تان را نگاه کنید !
  
در آوریل 2011 دولت چین دستور داد که فیلم ها و داستان های خیالی یا آن هایی که واقعیت های جایگزین را نمایش می دادند ممنوع شود. این یک نشانه ی خوب برای چین است. این یعنی مردمانِ چین هنوز به جایگزین ها فکر می کنند و دولت چین مجبور می شود که آن را ممنوع کند. ما این جا در امریکا با ممنوعیت سر و کار نداریم. چرا که سیستم مستقر حتی توانایی ما را برای خیال پردازی سرکوب کرده است. به فیلم هایی که هر روز می بینیم نگاه کنیم. همه چیز در آن ممکن است. می توان تصور کرد که یک شهاب سنگ به زمین می خورد و زندگی پایان می یابد و غیره و ذلک. اما انگار نمی توان پایان سرمایه داری را حتی در خیال متصور شد . 

بگذارید یک داستان از دوران کمونیسم برایتان بگویم. مردی از آلمان شرقی به سیبریا فرستاده شد تا آن جا کار کند. این مرد می دانست که سانسورچی ها نامه هایش را می خوانند. به همین خاطر با دوستانش قراری گذاشت. گفت که اگر نامه ای که از من می گیرید با جوهر آبی نوشته شده باشد یعنی آن چه که من در نامه نوشته ام درست است. اگر با جوهر قرمز نوشته باشم نادرست. بعد از یک ماه، دوستانش اولین نامه را از طرف وی دریافت کردند. همه ی متن با جوهر آبی نوشته شده بود. در نامه آمده بود: «این جا همه چیز عالی است. مغازه ها پر از غذاهای خوشمزه است. سینماها فیلم های خوب غربی پخش می کند. آپارتمان ها بزرگ و مجلل است. اما تنها چیزی که این جا نمی توان خرید، جوهر قرمز است

خب این شیوه ی زندگی ماست. ما از همه آزادی هایی که می خواهیم برخورداریم. اما آن چه نداریم جوهر قرمز است. یعنی زبانی نداریم که که با آن بتوانیم عدمِ آزادی مان را بیان کنیم. آن شکلی که ما یاد گرفته ایم درباره ی آزادی صحبت کنیم، جنگ برای آزادی را مقابل تروریسم قرار می دهد. این، معنای واقعی آزادی را تحریف می کند. و شما اشغال کنندگان وال استریت دارید آن کار بزرگ را انجام می دهید: شما دارید جوهر قرمز را به ما می دهید.


یک خطر وجود دارد. ما نباید شیفته ی خودمان بشویم. ما این جا روزهای خوشی را کنار هم می گذرانیم. اما یادمان نرود! کارناوال های شادی زودگذرند. آن چه که مهم است اتفاقی است که روز بعد می افتد. زمانی که ما به زندگی عادی برمی گردیم. آیا آن زمان تغییری رخ داده است؟ من نمی خواهم که شما این روزها را به یاد بیاورید و بگویید آه! ما جوان بودیم! چه روزهای زیبایی بود! یادمان باشد که پیام اصلی ما این است: ما حق داریم به جایگزین ها فکر کنیم .

ما در بهترین دنیایِ ممکن زندگی نمی کنیم. اما یک راه طولانی در پیش است. پرسش های به راستی دشواری پیش روی ماست. ما می دانیم چه نمی خواهیم. اما آیا می دانیم چه می خواهیم؟ چه نظام اجتماعی می تواند جایگزین سرمایه داری شود؟ رهبران جدید چه خصوصیت هایی باید داشته باشند؟ یادمان نرود: مشکل اصلی فساد و زیاده خواهی نیست. مشکل اصلی، سیستم است. سیستمی که ما را تا مرز تسلیم هل می دهد. تنها از دشمنان حذر نکنیم. حواس مان به دوستانِ نارفیقی که می خواهند جان حرکت ما را بگیرند نیز باشد

ما کمونیست نیستیم. اگر کمونیسم آن نظامی است که در سال 1990 سقوط کرد یادمان باشد که آن کمونیست ها بی رحم ترین سرمایه دارانِ امروز هستند. ما امروز در چین یک نظام سرمایه داری داریم که حتی پویاتر از سرمایه داری امریکایی است. اما آن جا دموکراسی نیست. این یعنی وقتی دارید سرمایه داری را نقد می کنید از تهدید کسانی که می گویند شما مخالف دموکراسی هستید نترسید. پیوند همیشگی بین سرمایه داری و دموکراسی پایان یافته است.

تغییر، ممکن است. ما این روزها چه چیزهایی را ممکن می دانیم؟ به رسانه ها گوش کنیم. از یک طرف در حوزه ی تکنولوژی و سکسوالیته همه چیز ممکن است. شما می توانید به ماه سفر کنید. می توانید با بیوژنتیک زندگی ابدی داشته باشید. می توانید با حیوانات سکس داشته باشید و امثالهم. اما به حوزه ی اقتصاد و اجتماع نگاه کنیم. می گویند هر تغییری غیر ممکن است. ما می خواهیم مالیات بر ثروتمندان اندکی افزایش پیدا کند؛ می گویند محال است، رقابت از دست می رود. ما می خواهیم پول بیشتری صرف سلامت شود؛ می گویند امکان ندارد، یک دولت توتالیتر سر کار می آید. چه طور می شود به ما وعده ی زندگی ابدی می دهند اما نمی توانند اندکی بیشتر صرف سلامت کنند؟ یک جای کار می لنگد. بیایید اولویت های مان را همین جا تعیین کنیم. ما استاندارهای بالاتری برای زندگی نمی خواهیم. ما استاندارهای بهتری برای زندگی می خواهیم.

ما باید صبر داشته باشیم. تنها چیزی که من از آن می ترسم این است که یک روز به خانه های مان برویم، سالی یک بار یکدیگر را ملاقات کنیم، آب جو بخوریم، و نوستالژیک وار این روزها را به یاد آوریم. بیایید به یکدیگر قول بدهیم که این اتفاق نمی افتد. ما می دانیم که مردم، اغلب نسبت به چیزی اشتیاق دارند اما واقعن آن را نمی خواهند. بیایید نترسیم و چیزی را که به آن اشتیاق داریم واقعن بخواهیم. ممنونم از شما.



۱۳۹۰ مهر ۹, شنبه

دمکراسی و گفتمان انقلابی

تصویر یکی از خدمتکاران دربار که بعد از انقلاب در خیابان گردانده شد

برای مردم ما که با پدیده ای به نام انقلاب کاملا آشنایند ، تامل و تعمق در انقلابات امروزه در کشورهایی چون لیبی و مصر می تواند پیام بزرگی به همراه داشته باشد. من همیشه فکر می کردم که فقط ما هستیم که به دنبال انقلاب بوده و طبع ناآرام داریم ولی جریانات اخیر مهر باطلی بر باور من زد و چون طبعا آدمی نیستم که بخواهم مسئله ای را در جهت باورهای خود توجیه کنم می پذیرم که فکر من نشان از کم تجربگی تاریخی من بوده است
مسئله ای درخور توجه اینکه مردمان منقلب به دنبال سرنگونی سردمداران کنونی بوده بدون اینکه ایده و الگوی درستی از آینده بعد از آن ترسیم کرده باشند. صرفا همانند یک آتشی که در یک نقطه شروع می شود و همه را در بر می گیرد. در اینجا باید متذکر شوم که انتقاداتی که در آثار اندیشمندانی چون دکتر شفا نسبت به حضور مردم ایران در سال 57 در خیابانها و عواقب آن را وارد نمی دانم چون اصولا از بطن انقلاب نمی توان به دنبال منطق خرامان گشت و جریانات امروز دنیای اعراب بیانگر این نکته است. بنابراین اگر به دیده تحسین به آن افرادی که در سال 57 به خیابانها آمدند ننگرم، تحقیرشان هم نخواهم کرد. این خصلت انقلاب هست و حتی این تعویض حکومتها هم هیچ دلیلی بر بهتر یا بدتر شدن وضعیت قبل را ندارد. معمولا در حالت خوشبینانه انقلابها همان شکل حکومت قبلی خود را در قالب های جدیدتر بنا می کنند
مشکلی که به نظرم جدید بوده و جای تامل دارد اینکه تمامی این حرکتها به دنبال سرنگونی یک دیکتاتور بوده و خواهان دموکراسی هستند. آنچه که از دموکراسی تفهیم می شود وضع کنونی جهان غرب است. این وضع کنونی که خود از دل تنش ها و جنگهای متفاوتی در جهان غرب برخاسته است، به عنوان الگویی برای انقلابیون مطرح است که به دنبال محقق کردن آن هستند. مشکل در اینجاست که آیا ما می توانیم دموکراسی غربی را به عنوان یک محصول و یا ایده آل گرفته و مصرف کنیم؟ آیا برای ما قابل هضم است ؟ نمی توانم به راحتی به این سئوال بلی یا خیر بگویم
قشر پیشتاز در جامعه که تحصیلکردگان و دانشگاهیان هستند همیشه می بایست مد نظر قرار گیرد. اگر این قشر باری به هر جهت باشند یا جهت و سمت و سوی مشخصی نداشته باشند نمی توان انتظار داشت که محصول یک انقلاب بهتر از قبل از آن باشد
ولی اینکه چرا ما اینقدر دست به تحقیر خود می زنیم هم نکته ای جالب است به گونه ای که هیچ خطایی را بر نمی تابیم گویی که همه ملتها درست اند و ما غرق در خطا و اشتباه ایم. دیدگاه مطلق نگری در ذهن های ما ایده آلهایی را به وجود آورده که دست نیافتنی اند و تمامی قضاوات ما هم بر آن اساس شکل گرفته است به همین خاطر کوچکترین اشتباه یا حتی یک حرکت طبیعی در ذهن ما بسان گناه کبیره می نماید و شروع به تحقیر خود و دیگران می کنیم